Thuốc huyết áp và những vấn đề thường gặp

Tăng huyết áp là một căn bệnh mãn tính gây nguy hiểm cho tính mạng bệnh nhân. Do đó, đến một tình trạng nhất định, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh sử dụng thuốc huyết áp để điều trị. Vậy trong quá trình sử dụng thuốc, người bệnh gặp những vấn đề gì?

Trên thế giới hiện nay, bệnh tăng huyết áp đang đứng thứ 10 trong số những loại bệnh gây tử vong sớm. Không những thiệt mạng cho người bệnh, cao huyết áp còn làm gánh nặng cho gia đình và xã hội. Chính vì điều đó, thuốc huyết áp ra đời, được sử dụng để kiềm hãm quá trình biến chứng và giúp duy trì huyết áp của bệnh nhân ở mức an toàn.

Tuy vậy, không phải bất kỳ loại thuốc nào cũng có thể sử dụng như nhau, với thuốc điều trị tăng huyết áp sẽ có nhiều lưu ý khác biệt. Bài viết sau sẽ giải đáp các vấn đề này.

Vấn đề 01: Thuốc huyết áp phải uống suốt đời?

Mục tiêu của việc chữa trị tăng huyết áp chính là phòng tránh, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm của bệnh. Hơn nữa, duy trì việc dùng thuốc là để chống tái phát và hạn chế tối đa những chuyển biến xấu của bệnh.

Do đó, chúng ta có thể khẳng định rằng: thuốc hạ huyết áp cần phải uống hàng ngày và suốt đời, tức là bệnh nhân phải uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa cho đến hết phần đời còn lại và phải đi kiểm tra sức khỏe theo lịch hẹn để bác sĩ theo dõi, đứa ra các điều chỉnh thuốc kịp thời để tăng hiệu quả chữa bệnh tối ưu nhất.

Thực tế cho thấy, nhiều bệnh nhân sau khi điều trị tăng huyết áp một thời gian, cảm thấy sức khỏe tương đối ổn định thì ngưng thuốc. Việc dùng thuốc như vậy thực sự rất nguy hiểm, bởi lẽ, nó không chỉ không giúp bệnh nhân phòng tránh các biến chứng do tăng huyết áp mà còn gây ra những bất lợi lớn trong việc chữa bệnh.

Người bệnh cần phải tuân thủ nghiêm ngặt lịch uống thuốc bởi thuốc huyết áp được xem như một “người gác cổng” - giúp giữ cho huyết áp của bệnh nhân luôn trong trạng thái ổn định. Không nên vì thấy huyết áp đã bình thường, hoặc vì lười mà vô tình hay cố tình bỏ thuốc.

Cho đến hiện nay, tại các bệnh viện, trường hợp bệnh nhân nhập viện khẩn cấp do các biến chứng như đột quỵ, suy tim bởi huyết áp tăng đột biến là khá nhiều. Chính vì thế, như đã nêu trên - dùng thuốc huyết áp là việc phải làm cả đời nếu đã mắc bệnh.

Vấn đề 02: Uống thuốc huyết áp giờ nào là tốt nhất?

Thông thường, hầu hết bệnh nhân đều uống thuốc huyết áp vào buổi sáng, mặc dù không có thử nghiệm nào đưa ra khuyến cáo này. Tuy nhiên một nghiên cứu mới cho biết uống thuốc huyết áp vào giờ đi ngủ thay vì lúc thức dậy có khả năng giảm 50% nguy cơ tử vong do các biến cố tim mạch.

Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng những người luôn uống thuốc vào ban đêm giảm nguy cơ tử vong do các biến cố về tim hoặc mạch máu 2/3 so với những người có thói quen uống thuốc vào buổi sáng.

Các báo cáo cho biết việc uống thuốc trước khi đi ngủ có thể:

• Giảm 44% nguy cơ đau tim;
• Giảm 40% nguy cơ tái thông mạch vành (phẫu thuật để mở rộng đường dẫn động mạch);
• Nguy cơ suy tim thấp hơn 42%;
• Giảm 49% nguy cơ đột quỵ.

Nhìn chung, kết quả cho thấy nguy cơ tử vong liên quan đến vấn đề tim mạch giảm đến 45%.

Nguyên nhân là vì việc kiểm soát huyết áp vào ban đêm rất quan trọng. Các bác sĩ giải thích rằng, huyết áp khi ngủ là dấu hiệu đáng chú ý nhất khi xét về nguy cơ tim mạch, cho dù chỉ số đo vào ban ngày là bình thường hoặc tăng. Nhóm bệnh nhân dùng thuốc vào ban đêm đã "giảm đáng kể" huyết áp trong khi ngủ, so với những người theo thói quen dùng thuốc buổi sáng.

Tuy nhiên, kết luận này chỉ đúng với những đối tượng tuân theo một thói quen ngủ thông thường: thức dậy vào ban ngày và ngủ vào ban đêm. Điều đó có nghĩa là nghiên cứu không thể kết luận uống thuốc huyết áp lúc nào tốt nhất cho những người thường xuyên làm việc vào ban đêm.

Ngoài ra, người Mỹ da đen có xu hướng tăng huyết áp cao hơn mức trung bình trong khi ngủ, nên vẫn cần thêm nhiều nghiên cứu so sánh giữa các chủng tộc.

Vấn đề 03: Tại sao uống thuốc huyết áp bị ho?

Có 3 nhóm thuốc huyết áp sau đây có thể bị tác dụng phụ gây ho khan:

• Nhóm gây ức chế men chuyển và thụ thể Angiotensin: Đây là nhóm thuốc huyết áp gây ho vì nó không chỉ xúc tác biến angiotensin I thành angiotensin II mà còn có vai trò trong sự phân hủy chất sinh học tên là bradykinin, nếu thuốc ức chế ACE, bradykinin không được phân hủy ở mức cần thiết sẽ thừa gây kích thích ho ở đường hô hấp dẫn tới ho khan.
• Nhóm thuốc chẹn beta: Nhóm thuốc này làm chậm nhịp tim và hạ huyết áp, gây co thắt phế quản. Tuy nhiên, tỷ lệ bị ho do dùng thuốc chẹn bêta ít hơn so với thuốc ức chế men chuyển.
• Nhóm thuốc chẹn kênh calci: Nhóm thuốc huyết áp gây ho này hiện chưa được biết cơ chế rõ ràng. Tỷ lệ bị ho do dùng thuốc chẹn calci khoảng 1 - 6%. Bên cạnh đó, nhóm thuốc này còn có thể làm hạ huyết áp bởi nó chặn dòng ion calci không cho đi vào tế bào cơ trơn của các mạch máu gây giãn mạch.

Cách điều trị khi bị ho do thuốc huyết áp:

• Nếu ho nhiều có thể dùng thuốc trị ho thông thường trong vài ngày. Khi dùng hết đơn kê thuốc trị ho mà không đỡ thì người bệnh nên thăm khám bác sĩ chữa bệnh tăng huyết áp.
• Khi bạn được chẩn đoán ho do thuốc điều trị tăng huyết áp thì bác sĩ sẽ thay thuốc đang dùng bằng loại thuốc mới, không gây ho hoặc cho dùng liều thấp nhất có hiệu quả.
• Bên cạnh việc thay thế thuốc, bác sĩ sẽ thực hiện các biện pháp làm giảm các yếu tố kích thích phản xạ ho cho bạn.

Lưu ý không được ngừng thuốc khi bị ho, vì nếu dừng thuốc đột ngột có thể gây các rủi ro nghiêm trọng hơn cho bệnh tăng huyết áp.

Vấn đề 04: Tại sao phải dùng thuốc huyết áp phối hợp?

Dựa theo các nghiên cứu y khoa, bệnh nhân cần dùng thuốc huyết áp phối hợp là bởi vì:

• Tăng huyết áp là bệnh đa cơ chế, cần phối hợp nhiều thuốc khác nhóm để giúp kiểm soát huyết áp chặt chẽ hơn;
• Phối hợp thuốc làm giảm tác dụng không mong muốn, đồng thời tăng hiệu quả hạ áp;
• Phối hợp 2 thuốc hạ huyết áp thường dùng dễ đạt mục tiêu điều trị hơn chỉ dùng 1 (nếu tăng liều gấp đôi sẽ kém hiệu quả).

Ngoài ra, phối hợp thuốc hạ huyết áp còn có vai trò đối với bệnh đái tháo đường. Kiểm soát huyết áp tốt là vấn đề mấu chốt trong bảo vệ tim và thận ở bệnh nhân tiểu đường. Hầu hết người bệnh đều cần phối hợp thuốc để đạt mục tiêu huyết áp khuyến cáo và nhiều bệnh nhân cần ≥ 3 thuốc. Thuốc huyết áp kết hợp lợi tiểu thiazide/tương tự thiazide là dạng thường gặp.

Trên đây là những vấn đề về thuốc huyết áp mà người bệnh hay quan tâm. Ngoài những thông tin chủ yếu bên trên, người bệnh cần lưu ý uống thuốc đúng cách theo chỉ định của bác sĩ, kết hợp thay đổi lối sống lành mạnh hơn để quá trình điều trị bệnh mang lại kết quả tốt nhất.